Onder begeleiding van een deskundige neutrale derde (de mediator) zoeken partijen samen naar een voor beide partijen acceptabele oplossing voor hun conflict. In een juridische procedure beslist de rechter. De ervaring leert dat de uitkomst van een rechtbankprocedure doorgaans niet te voorspellen is. Bovendien is zo’n procedure vaak stressvol, tijdrovend en kostbaar.
Bij mediation gaat het niet om het winnen van een procedure. Anders dan een advocaat is de mediator niet partijdig maar neutraal. De mediator helpt partijen om snel tot de kern van het probleem te komen en begeleidt partijen bij het zoeken naar een aanvaardbare oplossing.
Mediation is efficiënt en betaalbaar. Geen kostbare en langdurige procedures, geen griffierechten en een tempo dat door partijen zelf wordt bepaald.
Alleen als partijen bereid en in staat zijn om te kijken naar hun eigen bijdrage aan het conflict kan mediation slagen. Vaak hebben partijen belang bij de relatie. Een gezamenlijk bereikte oplossing van het conflict kan bijdragen aan het herstel van de relatie. Mediation kan ook gericht zijn op het op een goede manier uit elkaar gaan van partijen.
Hetgeen tijdens de mediation wordt besproken is vertrouwelijk. In de mediationovereenkomst verplichten partijen zich tot geheimhouding. Ook de mediator is aan de geheimhoudingsclausule gebonden. Zittingen bij de rechtbank zijn meestal openbaar. Dat geldt ook voor de rechterlijke uitspraak.
Mediation vindt plaats op basis van vrijwilligheid. Partijen kunnen op ieder moment besluiten de mediation te stoppen.